Στα ίχνη του μαρτύρων...

27 του Σεπτέμβρη 2025
    Τιμήσαμε, σήμερα, τον εθνοϊερομάρτυρα Αιμιλιανό Λαζαρίδη, το δεσπότη των Γρεβενών, που μαρτύρησε το 1911, πηγαίνοντας από χωριό σε χωριό των Γρεβενών, για να ανεβάσει και να στηρίξει το ηθικό των χριστιανών. 

    Κάπου στη ρεματιά, ανάμεσα στο Σνίχοβο (Δεσπότη) και τους Κριτάδες ή Γκριντάδες (Αιμιλιανό), τον βρήκαν μετά από τρεις μέρες κατακρεουργημένο, δεμένο σ' ένα δέντρο, μαζί με το διάκο του, Δημήτριο Αναγνώστη από το Λεμπίνοβο (Διάκο), και τον αγωγιάτη, Θανάση Φασούλα από το Σνίχοβο.

    Ο Μητροπολίτης Γρεβενών, κ.κ. Δαβίδ, με τον π. Εμμανουήλ και τον ιεροδιάκονο Αιμιλιανό Τζιάλα τέλεσε θεία λειτουργία, επιμνημόσυνη δέηση και τρισάγιο στο μικρό εκκλησάκι - αφιερωμένο στους μάρτυρες - και στο κενοτάφιο, στον τόπο του μαρτυρίου.

    Παραβρέθηκαν αρκετοί πιστοί, αντιπροσωπεία του συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης "ο Αιμιλιανός", με παρουσία του χορευτικού τμήματός του, άνδρες και γυναίκες, ντυμένοι με παραδοσιακές στολές. 

    Τίμησαν, ακόμα, την εκδήλωση με την παρουσία τους εκπρόσωπος της αστυνομίας κι εκπρόσωπος του στρατοπέδου Γρεβενών. 

    Στεφάνι - που προσέφερε ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου του Δεσπότη, κ. Καραγιάννης - κατέθεσε ο Δήμαρχος Γρεβενών κ. Κυριάκος Ταταρίδης.

    Την Τετάρτη, 1 του Οκτώβρη, η εκδήλωση - θεία λειτουργία κλπ. - θα συνεχιστεί στην πόλη των Γρεβενών.

    Ας είναι λαφρύ το χώμα που σκεπάζει τους μάρτυρες της πίστης και της λευτεριάς!

Λεωνίδας

*

Στην Παναγιά του Διάκου

8 του Σεπτέμβρη 2025
    Πρωί πρωί πέρασε ο παπά Χρήστος και μας πήρε με το αγροτικό του, εμένα και το Γιάννη.

    Δεν υπήρχε διαθέσιμος άλλος ψάλτης, εκτός του Γιάννη, και φρόντισα να έρθω από την Αθήνα για να παραβρεθώ στην εκδήλωση. 

    Στις εφτά και πέντε, το πρωί, ήμαστε στην πλατεία του Διάκου. Η φύση μάς υποδέχτηκε με μπόλικο οξυγόνο. Μια κορδέλα, ερυθρόλευκη, περιόριζε ημικυκλικά το χώρο της πλατείας, να μη καταληφθεί από αυτοκίνητα. Θα ήταν ο χώρος του γεύματος και του χορού. Στη μέση, κοντά στο sχολείο, ήταν απλωμένες καρέκλες και τραπέζια.

    Ετοιμάσαμε το χώρο, όπως κάθε χρόνο, μπροστά στην Παναγιά, κι ο παπάς έβαλε ευλογητό. Άρχισε ο Γιάννης τον εξάψαλμο κι η Αλεξάνδρα ετοίμασε το χώρο με τα κεριά και τις λαμπάδες.

    Ο κόσμος κατέφθανε με κάποια σβελτάδα. Άναβε το κεράκι του και διάλεγε τη θέση του κάτω από το χαγιάτι ή κάτω από τον γέρο πλάτανο. Γρήγορα γίναμε κοντά στους εκατό κι όλα κυλούσαν καλά, όταν - ξαφνικά - εμφανίστηκε κάποιος ηλικιωμένος κι ερχόταν γραμμή στο ψαλτήρι. Κατάλαβα πως ήθελε να ψάλει. Κάποιος ψιθύρισε "ο δάσκαλος". Μας λυπήθηκε η Παναγιά, φαίνεται, κι ενίσχυσε τη φωνή μας.

    Του έδειξα τη θέση που θα έπρεπε να σταθεί και συνεργαστήκαμε μέχρι τέλους. Καλλίφωνος ήταν, αλλά κι αυτός κουβαλούσε με τη φωνή του τα χρόνια του, που πρόδιναν περίπου την ηλικία του.

    Όλα πήγαν "κατ' ευχήν". Κοινώνησαν αρκετοί. 

    Τέλειωσε η θεία Λειτουργία και βγήκε ο παπάς κάτω από τον πλάτανο. Πάνω σε δυο τραπέζια ήταν όλα έτοιμα για τις αρτοκλασίες. 

    Ο Κόσμος, χωριανοί και κοντοχωριανοί, είχαν κάνει ένα ημικύκλιο και παρακολουθούσε ευχαριστημένος και ήρεμος. Ούτε φωνές ούτε φασαρία. Πού και πού συνόδευε τον παπά και τους ψάλτες στα τροπάρια "Θεοτόκε, παρθένε...", "Πλούσιοι επτώχευσαν κι επείνασαν...". Με το "Δι ευχών ..." έληξε το τελετουργικό της εκκλησίας κι όλοι πήραμε ευχάριστα το αντίδωρο και τους άρτους. 

    Χαιρετηθήκαμε, ευχηθήκαμε "χρόνια πολλά" σε όλους και κατεβήκαμε στην πλατεία, μπροστά στο Δημοτικό Σχολείο του Διάκου. 

    Με τη σειρά μας - μη μας μαλώσει ο δάσκαλος - πήραμε το γεύμα - κρέας με ρύζι - ψωμί, πίτες, γλυκά, αναψυκτικά και κρασί. Καθίσαμε στις καρέκλες με τα τραπέζια να φάμε. 

    Οι χαιρετούρες μεταξύ ανθρώπων, που είχαν να ιδωθούν πολύ καιρό ή από πέρυσι, έδιναν κι έπαιρναν. Γέλια και φωνές πολλές...

    Όμως, κάτι μας έλειπε, φέτος. Έλειπε το τραγούδι κι ο χορός των γυναικών στην πλατεία. 

    Καλούσε η μια την άλλη για να μπουν στο χορό, αλλά με νεύμα κεφαλιού εκείνη αρνιόταν. Ήταν πολλοί αυτοί που μας έφυγαν φέτος. Το πένθος σκέπασε το έθιμο. Ας είμαστε καλά και όλα θα ξαναγίνουν του χρόνου, αν θέλει ο Θεός.

    Μιλήσαμε και με το "δάσκαλο", ανάμεσα στο φαγοπότι, και τον χαιρέτησαν, σχεδόν, όλοι. Άλλοι τον θυμούνταν, άλλοι όχι. Κι αυτός άλλους γνώριζε κι άλλους όχι. Σωστή έκπληξη της ημέρας ο δάσκαλος Γιάννης Παπαγόρας από την Κνίδη Γρεβενών, που ήταν δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο του νέου χωριού, που χτιζόταν τότε, το 1971-1972, τους Αγίους Θεοδώρους!

    Ρίξαμε μια τελευταία ματιά στην Παναγιά, στο Σχολείο, στον πλάτανο, στο δάσος του Διάκου και φύγαμε με την υπόσχεση να ξαναπάμε - αν όχι ενδιάμεσα - του χρόνου την ίδια μέρα.

    Χρόνια πολλά, χωριανοί!

Λεωνίδας Λόλας

*